Φοροδιαφυγή, κίνδυνος για την οικονομία και τη δημοκρατία (γράφει ο Θεόδωρος Τόνας)

Η φοροδιαφυγή ειδικά στη χώρα μας είναι τόσο εκτεταμένη, που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο εμπλέκονται σε αυτή οι περισσότεροι φορολογούμενοι. Λαθρεμπόριο, πλαστά και εικονικά παραστατικά, ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρήσεις που δεν δηλώνουν τα εισοδήματά τους, δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα χωρίς να το δηλώνουν, άλλοι ΔΥ που εισπράττουν κάθε είδους «φακελάκια», ιδιόκτητες ακινήτων που δεν δηλώνουν τα μισθώματα ή την πραγματική ακίνητη περιουσία, αγρότες που δεν δηλώνουν το σύνολο της παραγωγής τους και την πωλούν χωρίς παραστατικά, εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα που δεν δηλώνουν την πραγματική αμοιβή τους, συνταξιούχοι που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα χωρίς να δηλώνουν την αμοιβή τους κλπ είναι οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Οι κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον γιατί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τα χρήματα που χρειάζονται για να λειτουργήσει η κρατική μηχανή θα τα βρουν επιβάλλοντας κάποιον νέο φόρο ή όπως συνήθιζαν παλιότερα μέσω δανεισμού. Δεύτερον γιατί η φοροδιαφυγή είναι ο τρόπος με τον οποίο οι εκάστοτε κυβερνήσεις κρατούν σε ομηρεία σχεδόν το σύνολο των πολιτών, αφού ο κάθε φορολογούμενος είναι κατά τεκμήριο φοροφυγάς και ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί μπλεγμένος στα γρανάζια των μηχανισμών φορολογικού ελέγχου, εξαρτημένος από την πολιτική εξουσία, από την οποία περιμένει το συγχωροχάρτι, σε ένα ατέρμονο μικροπολιτικό παιχνίδι πελατειακής συναλλαγής.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αύξησης της φορολογίας αυξάνει το ποσοστό της φοροδιαφυγής, το οποίο υπολογίζεται για τη χώρα μας περίπου στο 30%. Η σημαντικότερη όμως παράπλευρη ζημία που προκαλείται από την φοροδιαφυγή δεν είναι η μείωση των εσόδων του δημοσίου, αλλά το ότι δυναμιτίζει τα θεμέλια της οικονομίας. Η συνεχής αύξηση των φόρων για να καλυφτεί το κενό στα έσοδα μεταφράζεται σε αύξηση της τελική τιμή του παραγόμενου προϊόντος και υπηρεσίας, με παράπλευρη συνέπεια λόγω της παγκοσμιοποιημένης αγοράς την μείωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων σε σχέση με τις αλλοδαπές.

Μια επιχείρηση, που καταβάλλει λιγότερους φόρους λόγω φοροδιαφυγής, σημαίνει ότι έχει μικρότερο κόστος και μπορεί να πουλήσει τα προϊόντα της ή τις υπηρεσίες της σε χαμηλότερη τιμή, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ανταγωνιστική. Η φοροδιαφυγή για κάποιες επιχειρήσεις και επαγγελματίες είναι καθοριστικός παράγοντας, από τον οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επιβίωση έναντι των ανταγωνιστών. Δημιουργεί όμως και μεγάλη ανασφάλεια, αφού ανά πάσα στιγμή μετά από φορολογικό έλεγχο μπορεί να προκύψουν τεράστιες οφειλές φόρων, που θα τινάξουν την επιχείρηση στον αέρα, ενώ η ίδια θα έχει τινάξει στον αέρα πιο πριν άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες μόνο για τυχοδιωκτικές επιχειρηματικές κινήσεις και καθιστά επισφαλή τον όποιο μακροχρόνιο σχεδιασμό, ενώ ευνοεί την διαφθορά και την διαπλοκή πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων, με αποτέλεσμα την διαμόρφωση ολιγοπωλιακών καταστάσεων στην οικονομία υπέρ όσων βρίσκονται κοντά στην εξουσία και μακριά από το ραντάρ των ελέγχων των φορολογικών μηχανισμών.

Η πολιτική υψηλής φορολόγησης σε συνδυασμό με την ανοχή ή στην καλύτερη περίπτωση την αδυναμία αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, διαβρώνει τα θεμέλια της οικονομίας και δημιουργεί τοξικό περιβάλλον για την υγιή επιχειρηματικότητα και δημιουργεί προϋποθέσεις διαφθοράς και διαπλοκής, διαβρώνοντας τα θεμέλια της ίδιας την δημοκρατίας. Είναι μάταιο να πιστεύουν κάποιοι ότι η φοροδιαφυγή θα καταπολεμηθεί με αυστηρούς ελέγχους και αυστηρές ποινές ή με το πλαστικό χρήμα και τον περιορισμό των μετρητών, γιατί πάντα στους φορολογικούς ελέγχους θα υπάρχουν «παράθυρα» και στην αγορά θα υπάρχει αρκετό «μετρητό» για την φοροδιαφυγή.

Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος δραστικής μείωσης της φοροδιαφυγή είναι μέσω της δραστικής μείωσης των φόρων, ώστε να εκλείψει το κίνητρο του τεράστιου κέρδους, που αποκομίζουν όσοι φοροδιαφεύγουν.


*Ο κ. Θεόδωρος Τόνας είναι δικηγόρος.