Το κάψιμο του Ιούδα στην Κονταριώτισσα (με πληροφορίες από τον Τάσο Μπογιατζή, πρόεδρο του Συλλόγου Μικρασιατών Πιερίας) (βίντεο)

Ο Ιούδας έτοιμος να παραδοθεί στην πυρά, 2015. Φωτό: Ανέστης Ι. Κοκκινίδης  (Μ.Α. Lond.)

Το κάψιμο του Ιούδα, που γίνεται κάθε χρόνο την Μεγάλη Παρασκευή, αποτελεί ένα έθιμο των κατοίκων της Κονταριώτισσας που κατάγονται από το Νεοχώρι Χηλής της Μικράς Ασίας .

Έθιμο με αρχαίες ρίζες

Οι ρίζες του ανάγονται στην αρχαιότητα, οπότε ελάμβαναν χώρα οι εορτές για τον εξορκισμό του μαύρου χειμώνα και την έλευση της άνοιξης. Στο πέρασμα των χρόνων ενσωματώθηκε στις παραδόσεις και τα έθιμα της Ορθόδοξης πίστης μας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κάψιμο του Ιούδα δεν ελάμβανε χώρα την Μεγάλη Παρασκευή αλλά κάποτε ήταν συνέχεια των αποκριάτικων εορτών. Οι γιορτές εκείνες κορυφώνονταν με το έθιμο της αρκούδας και της καμήλας για πλούτο και υγεία.

Οι κάτοικοι του Νεοχωρίου Χηλής εγκαταστάθηκαν το 1924 στον προσφυγικό συνοικισμό της Κονταριώτισσας και μετέφεραν το εν λόγω έθιμο, το οποίο διατηρείται ως τις μέρες μας.

Παλαιότερα την επομένη της Καθαράς Δευτέρας, τα παιδιά του Νεοχωρίου τριγύριζαν στις γειτονιές με μεγάλα κλαδιά (ρυμούρκες) και ζητούσαν από τα νοικοκυριά να τους δώσουν ξύλα (τσαλιά), από εκείνα που είχαν στοιβαγμένα για τους φούρνους τους, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν στη στοίβα κλαδιών που θα κατασκεύαζαν για το κάψιμο του Ιούδα. Η συλλογή ξύλων συνεχιζόταν επί σαράντα ημέρες, ως και την Μεγάλη Πέμπτη.Κατά τη διαδικασία αυτή, εάν κάποιοι από τους νοικοκυραίους αρνούνταν να δώσουν την εισφορά τους σε ξύλα, του έψαλλαν σατιρικά τετράστιχα που υπήρχαν γι’ αυτόν το σκοπό.

Την Μεγάλη Πέμπτη ξεκινούσαν να στοιβάζουν τα ξύλα, διαδικασία που ερχόταν σε πέρας την Μεγάλη Παρασκευή. Στην κορυφή πάντοτε ήταν κυρίαρχη μια πάνινη κούκλα γεμισμένη με άχυρα που περίμενε την καταδίκη και ήταν ένα ομοίωμα του Ιούδα, ο οποίος πρόδωσε τον Χριστό για 30 αργύρια. Η στοίβαξη των ξύλων και η ετοιμασία της πυράς ήταν δουλειά των αγοριών και των αντρών, ενώ τα κορίτσια και οι γυναίκες βρίσκονταν στον πρόναο του ναού και έψαλλαν τα μοιρολόγια της Μεγάλης Παρασκευής: «Σήμερα μαύρος ουρανός , σήμερα μαύρη μέρα…..»

Κάψιμο του Ιούδα το 2011. Φωτό: Ανέστης Ι. Κοκκινίδης  (Μ.Α. Lond.)

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής και μετά το πέρας των εγκωμίων, το ομοίωμα του Ιούδα παραδινόταν στην πυρά από τους νέους του χωριού. Η φωτιά είχε την έννοια της κάθαρσης, του εξαγνισμού με την προοπτική της αναγέννησης και όχι της τιμωρίας. Αφορούσε δηλαδή το τρίπτυχο: Σταύρωση- Θάνατος-Ανάσταση.

Έθιμο που αποδεικνύει περίτρανα τη διαχρονικότητα του Ελληνισμού

Στις μέρες μας το έθιμο δεν χαρακτηρίζεται πλέον από το ομαδικό πνεύμα των κατοίκων του Νεοχωρίου, καθώς η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται αυθημερόν. Η αιτία γι’ αυτό μπορεί να αποδοθεί η καθημερινότητα και ο ελάχιστος ελεύθερος χρόνος, αλλά και η τεχνολογία, που επέφερε τη συγκομιδή των ξύλων με μηχανήματα και όχι με τον παραδοσιακό τρόπο που είχαν φέρει οι νεαροί από το Νεοχώρι. Ωστόσο, οι κάτοικοι της Κονταριώτισσας από την ενορία του Αγίου Θωμά (ενός από τους κεντρικούς ναούς του χωριού- ο άλλος είναι η Αγία Παρασκευή στον συνοικισμό των εντοπίων) προσπαθούν να διατηρήσουν το εν λόγω έθιμο όπως και άλλα και να τα μεταβιβάσουν στους επόμενους.

Κάψιμο του Ιούδα το 2013. 

Κάψιμο του Ιούδα, 2014. Στο βάθος ο Ιερός Ναός Αγίου Θωμά Κονταριώτισσας.

Το έθιμο αυτό καταδεικνύει περίτρανα τη διαχρονικότητα του Ελληνισμού. Μεταφέρθηκε από τους Μικρασιάτες στη νέα πατρίδα, τη γη της Μακεδονίας, η οποία ήταν, είναι και θα είναι εσαεί ΕΛΛΗΝΙΚΗ.


Φωτό: Ανέστης Ι. Κοκκινίδης (M.A. Lond.)