Ο γρίφος Πούτιν: Τι άλλο μπορεί να κάνει αν δεν εισβάλει στην Ουκρανία

Ο ρωσικός στρατιωτικός κλοιός γύρω από την Ουκρανία σφίγγει μεν διαρκώς, ωστόσο ταυτόχρονα «κλιμακώνεται» και η διεθνής διπλωματία που διαφαίνεται πως δεν έχει ακόμη εξαντλήσει τα περιθώριά της προς αποσόβηση ενός πολέμου με δραματικές συνέπειες παγκοσμίως.

Τι άλλο μπορεί να κάνει ο Πούτιν; Οι εναλλακτικές επιλογές της Μόσχας στην Ουκρανία

«Ακόμη δεν γνωρίζουμε» εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταλήξει σε απόφαση εισβολής στην Ουκρανία, αναφέρει ο Λευκός Οίκος και απομακρύνεται από τις διατυπώσεις περί «άμεσης» απειλής, κυρίως εξαιτίας των αντιδράσεων στο Κίεβο για τη σχετική ρητορική που είχαν υιοθετήσει το τελευταίο διάστημα τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και η Βρετανία.

Αναγνωρίζοντας πως η φράση περί επικείμενης εισβολής στέλνει ένα ακούσιο μήνυμα ότι «γνωρίζουμε πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει λάβει σχετική απόφαση», η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Τζεν Ψάκι, επανήλθε σήμερα στη διατύπωση ότι η Ρωσία «θα μπορούσε να εισβάλλει ανά πάσα στιγμή».

«Ακόμη δεν γνωρίζουμε εάν έχει λάβει απόφαση» δήλωσε η Τζεν Ψάκι, στη σκιά της αντίδρασης της κυβέρνησης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς το κλίμα που έχει διαμορφωθεί παραπέμπει σε μία χώρα στο χείλος της κατάρρευσης -ένα νέο... Αφγανιστάν ή Συρία.

Ο κίνδυνος ρωσικής εισβολής, παρά τις διαψεύσεις της Μόσχας, δεν έχει προκαλέσει στην Ουκρανία τις καταστροφικές συνέπειες που συνόδευσαν την κρίση του 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας και την σύρραξη στο Ντονμπάς. Ωστόσο, έχει ήδη σοβαρές συνέπειες στην ουκρανική οικονομία με το πάγωμα επιχειρηματικών σχεδίων και την φυγή ορισμένων επενδυτών.

Η Ρωσία έχει συγκεντρώσει στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας δύναμη 130.000 στρατιωτών, κυκλώνοντας ταυτόχρονα την πρώην σοβιετική δημοκρατία από το βορρά με μάχιμα στρατεύματα και σύγχρονα όπλα στο έδαφος της Λευκορωσίας.

Οι Ρώσοι στρατιώτες στο λευκορωσικό έδαφος έχουν φθάσει τους 30.000, κατά δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ. Η ανάπτυξη περιλαμβάνει δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων Speznaz, μαχητικά αεριωθούμενα SU-35, πυραύλους Iskander διπλής χρήσης (όπλα προορισμένα για συμβατικό και πυρηνικό πόλεμο) και συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-400.

Εάν όχι εισβολή, τι;

Εντούτοις, παρά τη στρατιωτική ανάπτυξη το Κρεμλίνο δεν έχει κινηθεί κατά της Ουκρανίας, και ο χρόνος μετρά αντίστροφα εάν όντως αυτή είναι η πρόθεση του Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς σε λίγες εβδομάδες ο πάγος του ουκρανικού χειμώνα μπορεί να αρχίσει να λιώνει, γεγονός που δεν θα επιτρέψει την κίνηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής.

Παράλληλα, ανοίγει την Παρασκευή η αυλαία των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο και ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να μην επιλέξει (αν και αυτό δεν συνέβη στην περίπτωση της Γεωργίας το 2008) να αποσπάσει την προσοχή από τη διοργάνωση που φιλοξενεί ο Σι Τζινπίνγκ, ενόσω η σινο-ρωσική συμμαχία ενισχύεται καθώς οι σχέσεις αμφότερων των χωρών με τη Δύση έχουν «εκτροχιαστεί».

Και πέραν αυτού, τόσο οι επικριτές, όσο και οι υποστηρικτές της Ρωσίας, συμφωνούν πως θα ήταν καταστροφική μία ευρεία εισβολή -της κλίμακας που μέχρι πρότινος τουλάχιστον η διακυβέρνηση Μπάιντεν εμφανιζόταν πεπεισμένη ότι μπορεί να συμβεί.

Συνεπώς, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει ο Βλαντιμίρ Πούτιν;

Τίποτα

Μεγάλο σκέλος των δυτικών αναλύσεων επί των πιθανών κινήσεων του Βλαντιμίρ Πούτιν επικεντρώνεται στην ίδια την ιδιοσυγκρασία του Ρώσου προέδρου -διαβλέπουν οπορτουνισμό, θυμό και οργή, αλλά και μία διαφαινόμενη «απομόνωση» από την πλήρη διάσταση των γεγονότων, όπως σημειώνει σε σχετική ανάλυσή του ο Νικ Πάτον Ουόλς του CNNi.

Η εικόνα που διαμορφώνει ο Πούτιν εξαρτάται από τις πληροφορίες που δέχεται από τον κλειστό κύκλο που τον περιβάλλει, παρέχοντάς του ανεπαρκή δεδομένα σχετικά με το πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι κάθε μία από τις στρατηγικές επιλογές που διαθέτει, αλλά και πόσο βιώσιμη θα ήταν για τη Ρωσία οποιαδήποτε απάντηση της Δύσης.

Ο ίδιος όμως κύκλος μπορεί επίσης να είναι ικανός να τον πείσει ότι καμία επιλογή δεν είναι κατάλληλη και το να μην κάνει τελικά τίποτα φαίνεται το πιο σοφό και γεωπολιτικά συμφέρον.

Όσοι κοιτούν από «μακριά» το Κρεμλίνο έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Μόσχα θα πρέπει να κάνει κάτι για να μην φαίνεται αδύναμη. Όσοι όμως βρίσκονται εντός, θα μπορούσαν να πείσουν τον εαυτό τους -και τον ίδιο τον Πούτιν- ότι στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο: Είναι καλύτερο να μην αναλάβει καμία δράση.

Κάτι που δεν έχουμε σκεφτεί

Όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναρριχήθηκε ουσιαστικά από το πουθενά στην εξουσία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, εισέβαλε στην Τσετσενία το 1999, χρησιμοποίησε ένα μυστηριώδες αέριο για να τερματίσει την πολιορκία του θεάτρου της Μόσχας το 2002 , συνέλαβε τον Ρώσο ολιγάρχη Μιχαήλ Χοντορκόφσκι το 2003, κατέλαβε την Κριμαία το 2014, ενεπλάκη στον πόλεμο της Συρίας 2015. Αψήφησε τις προσδοκίες και τις προβλέψεις.

Είναι σαφώς αντιφατικό να προσπαθεί κανείς να προβλέψει ποια θα είναι η επόμενη κίνησή του, αλλά ο Πούτιν έχει πολλές επιλογές να αφήσει το «στίγμα» του χωρίς να εισβάλει σε γείτονα χώρα.

Η Κεντρική Ασία παραμένει χαοτική και οι διοικούντες είναι ίσως «ανοιχτοί» σε περισσότερες παρεμβάσεις, όπως πρόσφατα στο Καζακστάν. Το Αφγανιστάν βρίσκεται σε αναταραχή. Η Αρκτική είναι μείζονος σημασία για τη Ρωσία και διατηρεί εδαφικό πλεονέκτημα. Το Γκότλαντ της Σουηδίας και το Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας είναι νησιά που τελούν «υπ' ατμόν» λόγω του προηγούμενου στρατιωτικού αιφνιδιασμού της Ρωσίας. Η Νότια Αμερική ενέχει επίσης, πολλές «ευκαιρίες» για το Κρεμλίνο για να διαταράξει το status quo.

Εν ολίγοις: Οι επιλογές είναι πολλές και η ικανότητα του Πούτιν να εκπλήσσει είναι γνωστή.

Διευθέτηση στο Ντονμπάς

Αυτή είναι μακράν η χειρότερη επιλογή και για τις δύο πλευρές.

Οι ειρηνευτικές συνομιλίες για το καθεστώς του Ντονμπάς έχουν «παγώσει», εν μέρει διότι η Μόσχα τείνει να μην ενεργεί καλή τη πίστει και εν μέρει γιατί το Κίεβο είναι απρόθυμο να συναινέσει σε μία συμφωνία που μπορεί να αναγνωρίζει εμμέσως την εκχώρηση του ελέγχου στη Ρωσία στους δύο αυτονομιστικούς θύλακες στα ανατολικά της (και γιατί να το κάνει;).

Η διαδικασία του Μινσκ -μέσω της οποίας οι ευρωπαϊκές δυνάμεις επιδιώκουν να ενθαρρύνουν μια μόνιμη διευθέτηση- θα μπορούσε να αποκτήσει νέα πνοή. Ο Πούτιν και ο Ουκρανός ομόλογός του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενδέχεται ακόμη και να έχουν μία μεταξύ τους συνομιλία. Ωστόσο, με το βλέμμα στο εσωτερικό των χωρών τους είναι δύσκολο για κάθε πλευρά να υποχωρήσει.

Η Μόσχα δεν μπορεί -ούτε ιδεολογικά ούτε πρακτικά- να εγκαταλείψει εύκολα τους ρωσώφονους πληθυσμούς στο Ντονμπάς: Είναι στενά συνδεδεμένοι με τη Μόσχα, και η ρητορική τους για τα δικαιώματά τους στην περιοχή είναι πολύ ισχυρή.

Αναγνώριση των αυτονομιστικών θυλάκων

Αυτό είναι κάτι το οποίο η ρωσική Δούμα, η οποία «σφραγίζει» σταθερά τις κινήσεις του Κρεμλίνου, πρότεινε ως επιλογή ακόμη και αυτή την εβδομάδα -αν και η μορφή που μπορεί να λάβει η αναγνώριση είναι ασαφής.

Θα γίνονταν τμήμα της Ρωσίας οι αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ; Ή ξεχωριστές οντότητες συνολικά υπό τη στήριξη της Ρωσίας; Η αναγνώριση θα μπορούσε να συνδυαστεί με ρωσική «ειρηνευτική δύναμη» για την παροχή προστασίας από τις ουκρανικές δυνάμεις.

Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή δεν είναι συμφέρουσα επιλογή για το Κρεμλίνο.

Μπορεί να δώσει στιγμίαια μία αίσθηση επιβεβαίωσης, αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει σε σκληρές κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να σημαίνει ότι το οικονομικό χάος των δύο θύλακων θα «ανήκει» πλέον εξ ολοκλήρου στη Μόσχα.

Η στάθμευση ρωσικών στρατευμάτων στη γραμμή αντιπαράθεσης θα είχε επίσης τον κίνδυνο να παρασύρει τη Ρωσία σε πόλεμο, σε περίπτωση απώλειας Ρώσου στρατιώτη.

Χιλιάδες στρατεύματα μόνιμα στη Λευκορωσία

Η ρωσική δύναμη στη Λευκορωσία φθάνει τους 30.000 στρατιώτες και αυτό είναι ένα στρατηγικό όφελος μετά τις πρόσφατες κινήσεις Πούτιν προς υπεράσπιση του Λευκορώσου ηγέτη Αλεξάντερ Λουκασένκο.

Η Ρωσία συνέδραμε στην καταστολή των διαδηλώσεων στο Μινσκ και στάθηκε σταθερά στο πλευρό του Λουκασένκο παρά τη διφορούμενη στάση του έναντι του Κρεμλίνου την τελευταία δεκαετία, συνεπεία της οποίας πολλοί είχαν προβλέπει πως ο Πούτιν θα επεδίωκε να «ανταποδώσει».

Οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των ρωσικών και των λευκορωσικών στρατευμάτων μπορεί να ολοκληρωθούν με τον Πούτιν να αποφασίζει να αφήσει τη ρωσική δύναμη ή μέρος αυτής στη χώρα.

Το γεγονός αυτό θα συνιστούσε μόνιμη απειλή για το Κίεβο, καθώς η ουκρανική πρωτεύουσα απέχει μόλις δύο ώρες από τα λευκορωσικά συνορα, και απειλή που θα ... πλανάται επίσης πάνω από κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ -την Πολωνία στα δυτικά, ακόμη και τις χώρες της Βαλτικής στα βόρεια.

Ουσιαστικά θα καθυπότασσε τη Λευκορωσία -τον μικρότερο, πιο αδύναμο γείτονα της Ρωσίας, της οποίας ο ισχυρός ηγέτης είναι διεθνής παρίας- συνθλίβοντας τους διαφωνούντες. Πρόκειται για ενδεχόμενο, το οποίο η Ρωσία θα μπορουσε να εμφανίσει ως στρατηγικό κέρδος και για το οποίο η Δύση δεν έχει εκφράσει επί του παρόντος θέση.

Πώς θα μπορούσε η Ουάσιγκτον, διατηρώντας στρατεύματα σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ανά την Ευρώπη, να επικρίνει τον Πούτιν επειδή ανταποκρίθηκε σε μια «πρόσκληση» να αφήσει χιλιάδες στρατιώτες του στη σύμμαχο Λευκορωσία;...

Αυτό θα συνιστούσε νίκη για τον Πούτιν και μάλιστα νίκη που σηματοδοτεί ότι η κατάσταση ασφαλείας της Ουκρανίας θα ήταν χειρότερη απ' ότι τρεις μήνες πριν, όταν άρχισαν να ηχούν τα τύμπανα ενός ενδεχόμενου πολέμου, στο πλαίσιο ρωσικών επιδιώξεων να επαναχαράξει τα όρια του ψυχροπολεμικού κόσμου.

Πηγή