Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος: «Το Κάπνισμα είναι Χρόνια νόσος και του πλανήτη»

H 31η Μαϊου είναι παγκοσμίως αφιερωμένη στην ενημέρωση των πολιτών για τις επιβλαβείς επιδράσεις του καπνίσματος και τα οφέλη από τη μη έναρξη (με στόχευση σε κάποιες χώρες τα παιδιά προσχολικής κιόλας ηλικίας) και την έγκαιρη διακοπή του, καθώς κάποιοι το κόβουν πολύ αργά... 

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (Ε.Π.Ε) συμμετέχει για άλλη μια χρονιά στις ενημερωτικές δράσεις για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, με ενημερώσεις που ειδικά φέτος στόχο έχουν την ευαισθητοποίηση όλων μας και για το «αποτύπωμα» της καπνοβιομηχανίας και του καπνίσματος στον πλανήτη!

Στη χθεσινή ενημέρωση των ΜΜΕ παρέστη και η αναπληρωτής υπουργός Υγείας, κ. Μίνα Γκάγκα που είναι πνευμονολόγος και έχει μάλιστα διατελέσει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, ενώ προβλήθηκε και βιντεοσκοπημένο μήνυμα του Δημάρχου Αθηναίων, κ. Κώστα Μπακογιάννη με αφορμή τη δημιουργία Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος στα δημοτικά ιατρεία του Δ. Αθηναίων. Χαιρετισμούς απηύθυνε ο κ. Ιωάννης Κανακάκης, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής, Γ.Ν.Α «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» και πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, με την οποία η Ε.Π.Ε συνεργάζεται στενά από το 2021 και ο καθηγητής Καρδιολογίας του ΕΚΠΑ, ΓΝΑ Ιπποκράτειο, Κωνσταντίνος Τούτουζας.

Καταστροφικό για τη Γη το κάπνισμα

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν τα στοιχεία που έδωσε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα η καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Β’ Πνευμονολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. Π.Γ.Ν «ΑΤΤΙΚΟΝ», Άννα Καρακατσάνη, σχετικά με τον αντίκτυπο του καπνίσματος στο περιβάλλον!

«Μέχρι σήμερα έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία των ανθρώπων, χωρίς να δίνεται ανάλογη έμφαση στις δραματικές επιπτώσεις, που έχει η συνήθεια αυτή στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή…

Εκτός από τη ρύπανση που προκαλείται στον ατμοσφαιρικό αέρα κατά τη καύση του τσιγάρου ή στο περιβάλλον από τα αποτσίγαρα, οι μεγάλες εκτάσεις γης που αποψιλώνονται παγκοσμίως και δεσμεύονται για την καλλιέργεια του καπνού, οι ρύποι που εκλύονται κατά τη διαδικασία επεξεργασίας των φύλλων του καπνού και της παραγωγής των καπνικών προϊόντων αλλά και κατά τις μεταφορές των πρώτων υλών και του τελικού προϊόντος από τις καπνοβιομηχανίες, αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την κλιματική αλλαγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2014 για να παραχθούν 6 τρις. τσιγάρα από σχεδόν 500 βιομηχανίες, απαιτήθηκαν 32,4 μεγάτονοι φύλλων καπνού, προερχόμενοι από 125 κράτη, συμβάλλοντας τελικά στην κλιματική αλλαγή με 84 μεγάτονους εκπομπών ισοδύναμων με διοξείδιο του άνθρακα. Το πρόβλημα του καπνίσματος παύει πλέον να αφορά το άτομο και γίνεται “πρόβλημα υγείας” του πλανήτη» σημείωσε.

Ενδιαφέροντα στοιχεία από την παρουσίασή της

Συνέπειες από την καλλιέργεια-ανάπτυξη του φυτού του καπνού:

- Μείωση των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού.

- Ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και του εδάφους.

- Μείωση των διαθέσιμων εκτάσεων για καλλιέργειες στοχευμένες για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού.

- Αποψίλωση εδαφών-καταστροφή δασικών περιοχών.

- Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων (γεωργικά μηχανήματα).

- Στερεά απόβλητα.

Συνέπειες από τις διαδικασίες επεξεργασίας των φύλλων του καπνού, πριν μεταφερθούν στις καπνοβιομηχανίες:

- Kαταστροφή δασικών περιοχών.

- Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων.

Συνέπειες από από τον τριτογενή καπνό (μετά το κάπνισμα):

- Ατμοσφαιρική ρύπανση.

- Στερεά απορρίμματα (αποτσίγαρα-φίλτρα).

- Πυρκαγιές.

Σε επιστημονική μελέτη του 2014 (Zafeiridou et al, Environ. Sci. Technol. 2018, 52, 8087-8094) αποδείχτηκε ότι για να παραχθούν 6 τρισεκατομμύρια τσιγάρα από σχεδόν 500 βιομηχανίες απαιτήθηκαν:

• 32,4 μεγάτονοι φύλλων καπνού προερχόμενοι από 125 κράτη

• 5,3 εκατομμύρια εκτάρια γης

• 22.000 μεγάτονοι ύδατος

• 62,2 GJ ενέργειας

• 27,2 μεγάτονοι πρώτων υλών

Οι συνέπειες ήταν:

84 μεγάτονοι εκπομπών ισοδύναμων με διοξείδιο του άνθρακα.

25 μεγάτονοι στερεών αποβλήτων.

55 μεγάτονοι «χαμένο νερὀ».

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός καπνιστή 1 πακέτου τσιγάρων την ημέρα για 50 έτη αφορά:

• 5,1 τόνους εκπομπών ισοδύναμων με διοξείδιο του άνθρακα (αντιστάθμισμα ανάπτυξη 132 δενδρυλίων για 10 έτη).

• 1355m3 νερού (ισοδύναμα με την κατανάλωση νερού για την προσωπική υγιεινή και υγιεινή τροφίμων 3 ατόμων για 62 έτη).

• Κατανάλωση ενέργειας ισοδύναμης με την ηλεκτροδότηση ενός νοικοκυριού στην Ινδία για 15 έτη.

Ο κ. Στυλιανός Λουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και καθηγητής Πνευμονολογίας Ε.Κ.Π.Α, Β’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Π.Γ.Ν «ΑΤΤΙΚΟΝ», αναφέρθηκε στην επιτακτική ανάγκη για συστράτευση όλων των φορέων με στόχο την καταπολέμηση του καπνίσματος. «Το κάπνισμα είναι εδώ και έναν αιώνα μια πανδημική κρίση που κοστίζει ζωές, επιβαρύνει τα συστήματα υγείας και τη δημόσια υγεία γενικότερα αλλά και το περιβάλλον. Η κινητοποίηση όλων μας για τον περιορισμό της, λοιπόν, είναι καίριας σημασίας…».

Η κ. Μάρθα Ανδρίτσου, πνευμονολόγος, Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Γ.Ν.A «Ο Ευαγγελισμός» και συντονίστρια της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος και Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε, δήλωσε: «Ο στόχος των φετινών ενημερωτικών δράσεων είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού για τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού στο περιβάλλον, όχι μόνο μέσω του καπνίσματος και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που αυτό προκαλεί, αλλά και ολόκληρου του κύκλου ζωής του - από την καλλιέργεια, την παραγωγή και τη διανομή του έως τα τοξικά απόβλητα που παράγει-. Παράλληλα, συστήνεται στα κράτη η ενίσχυση της νομοθεσίας, που απαγορεύει πλήρως τη διαφήμιση και την προώθηση προϊόντων καπνού…».

Η κ. Παρασκευή Κατσαούνου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α, Μέλος ΔΣ Ε.Π.Ε, τέως πρόεδρος της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος και Ιατρικής Εκπαίδευσης της E.R.S, κατά την ομιλία της αναφέρθηκε στα δεδομένα από το Horizon 2020 EUREST-PLUS, που παρουσιάστηκαν κατά το τριήμερο σεμινάριο της ΕΠΕ για τα καπνικά προϊόντα και τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος που μόλις ολοκληρώθηκε...

«Τα δεδομένα του Horizon 2020 EUREST-PLUS δείχνουν ότι η χρήση του θερμαινόμενου τσιγάρου στην Ελλάδα αυξήθηκε από το 2016 (0.9%) στο 2018 (4%). Επίσης καταγράφηκε διπλή χρήση καπνικών προϊόντων και μειωμένη αντίληψη κινδύνου. Στα καινούργια καπνικά προϊόντα χρησιμοποιείται, όπως και στο κλασσικό τσιγάρο, η εισπνευστική οδός και άρα η πνευμονική κυκλοφορία, που οδηγεί σε ανάλογα επίπεδα νικοτίνης στο αίμα και επομένως εξάρτηση. Οι νέοι ηλικίας 15-24 ετών είναι πιο πιθανό να αναφέρουν χρήση θερμαινόμενου τσιγάρου σε σχέση με τους άνω των 55 ετών. Επίσης, οι νυν αλλά και οι πρώην καπνιστές έχουν υψηλότερη πιθανότητα να χρησιμοποιήσουν θερμαινόμενο τσιγάρο, σε σχέση με τους μη καπνιστές. Τέλος, η λήψη βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος, η οποία αποτελεί σημαντικό αντικίνητρο για τη διακοπή, παρά το ότι τα οφέλη της διακοπής υπερτερούν κατά πολύ αυτά της πρόσληψης βάρους για τους καπνιστές και κυρίως τις γυναίκες και τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, φαίνεται ότι πλέον μπορεί να ελεγχθεί…

Πανδημία και κάπνισμα

Παρουσιάστηκαν δεδομένα για τον εμβολιασμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα οποία δείχνουν ότι διαταράχθηκε το πρόγραμμα εμβολιασμών στις ομάδες υψηλού κινδύνου και για το λόγο αυτό ο Π.Ο.Υ κρούει τον κώδωνα κινδύνου. Παράλληλα, πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι και το long COVID είναι αυξημένο σε πιθανότητα να εμφανιστεί σε καπνιστές σε σχέση με μη καπνιστές». Κλείνοντας η κα. Κατσαούνου, τόνισε ότι «Είναι καλή ευκαιρία τώρα που η πανδημία είναι σε ύφεση και οι λοιμώξεις του αναπνευστικού μειωμένες σε σχέση με τους χειμερινούς μήνες, να συνταγογραφήσουμε τα εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου και του κοκκύτη, σύμφωνα με τις προσταγές του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού και να θυμηθούμε ότι και οι καπνιστές αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου».

Ο κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας αναφέρθηκε στην επίδραση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στα καρδιαγγειακά νοσήματα, τονίζοντας ότι «από τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι στιγμής από μελέτες cross- sectional, δεν μπορούμε να έχουμε ξεκάθαρα συμπεράσματα για την καρδιαγγειακή ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Ωστόσο, οι υπάρχουσες μελέτες δείχνουν παρόμοια στις περιπτώσεις οξεία επίδραση μετά από έκθεση σε ατμό από συσκευές με νικοτίνη σε παραμέτρους αγγειακής λειτουργίας, φλεγμονής, οξειδωτικούς στρες και θρόμβωσης. Αν και η αλλαγή από κανονικό σε ηλεκτρονικό τσιγάρο αμβλύνει τις περισσότερες από τις δυσμενείς βιολογικές επιδράσεις του καπνίσματος, παραμένει άγνωστο μακροχρόνια, πόσο μπορεί να αποτελέσει ασφαλέστερο μέσο πρόσληψης νικοτίνης».

Τέλος, η κ. Ιωάννα Μητρούσκα, πνευμονολόγος, διευθύντρια Ε.Σ.Υ. Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΑ.Γ.Ν.Η. ανέφερε ότι «σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το «θήραμα» στην πανδημία COVID-19 είναι οι πνεύμονες και γενικότερα το αναπνευστικό σύστημα… Η όλη διαδικασία του καπνίσματος ή της χρήσης οποιουδήποτε σκευάσματος καπνού περιέχει όλα αυτά τα στοιχεία που χρήζουν προσοχής στον έλεγχο της πανδημίας. Δηλαδή, μεγάλη χρήση χεριών, συνεχή επαφή χεριών με το στόμα, ακάλυπτο στόμα και μύτη, χρήση προϊόντων που αγγίζουν πολλοί άνθρωποι κλπ. Επιπλέον, η μέχρι τώρα έρευνα έδειξε ότι οι καπνιστές έχουν αυξημένη έκφραση των υποδοχέων, μέσω των οποίων ο κορωνοϊός μπαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό ενώ παράλληλα οι καπνιστές που προσβάλλονται από τον κορωνοϊό έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρή νόσο, να έχουν χειρότερη εξέλιξη της νόσου, να χρειαστούν νοσηλεία στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και να διασωληνωθούν καθώς και να έχουν πολύ κακή έκβαση λόγω COVID-19».

Πηγή