Ο εθισμός στα κοινωνικά δίκτυα είναι μια φράση που μερικές φορές χρησιμοποιείται για να αναφέρεται σε κάποιον που ξοδεύει πολύ χρόνο χρησιμοποιώντας Facebook, Twitter, Instagram και άλλες μορφές κοινωνικών μέσων – τόσο πολύ ώστε να παρεμβαίνει σε άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής.
Δεν υπάρχει επίσημη ιατρική αναγνώριση του εθισμού στα κοινωνικά δίκτυα ως ασθένεια ή διαταραχή. Ωστόσο, το σύμπλεγμα συμπεριφορών που σχετίζεται με τη βαριά ή υπερβολική χρήση των κοινωνικών μέσων έχει γίνει αντικείμενο πολλών συζητήσεων και ερευνών.
Ορισμός του εθισμού κοινωνικής δικτύωσης
Ο εθισμός συνήθως αναφέρεται σε καταναγκαστική συμπεριφορά που οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα. Στα περισσότερα εθιστικά, οι άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να κάνουν ορισμένες δραστηριότητες τόσο συχνά ώστε να γίνουν μια βλαβερή συνήθεια, η οποία στη συνέχεια παρεμβαίνει σε άλλες σημαντικές δραστηριότητες, όπως η εργασία ή το σχολείο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένας εθισμένος στα κοινωνικά δίκτυα θα μπορούσε να θεωρηθεί κάποιος με την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για υπερβολικό έλεγχο – να ελέγχει συνεχώς τις ενημερώσεις κατάστασης στο Facebook ή να «παρακολουθεί» τα προφίλ των ατόμων στο Facebook, για παράδειγμα, για ώρες στο τέλος. Αλλά είναι δύσκολο να καταλάβουμε πότε η αγάπη για μια δραστηριότητα γίνεται εξάρτηση και ξεπερνά τη γραμμή σε μια καταστροφική συνήθεια ή εθισμό. Το να περνάς τρεις ώρες την ημέρα στο Twitter διαβάζοντας τυχαία tweets από αγνώστους σημαίνει ότι είσαι εθισμένος στο Twitter; Τι θα λέγατε για πέντε ώρες; Θα μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι διαβάζετε απλώς ειδήσεις ή χρειάζεστε να μείνετε ενημερωμένοι στο χώρο σας για δουλειά, σωστά; Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο εθισμός στα κοινωνικά μέσα μπορεί να είναι ισχυρότερος από τον εθισμό στα τσιγάρα και το ποτό μετά από ένα πείραμα στο οποίο κατέγραψαν τις επιθυμίες αρκετών εκατοντάδων ανθρώπων για αρκετές εβδομάδες. Οι πόθοι των μέσων κατατάσσονται μπροστά από τους πόθους για τσιγάρα και αλκοόλ. Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, οι ερευνητές έδεσαν τους ανθρώπους σε λειτουργικές μηχανές μαγνητικής τομογραφίας για να σαρώσουν τον εγκέφαλό τους και να δουν τι συμβαίνει όταν μιλούν για τον εαυτό τους, το οποίο αποτελεί βασικό μέρος του τι κάνουν οι άνθρωποι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διαπίστωσαν ότι η επικοινωνία αυτο-αποκάλυψης διεγείρει τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου όσο και τα τρόφιμα. Πολλοί κλινικοί γιατροί έχουν παρατηρήσει συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και κάποιων ψυχολογικών διαταραχών σε άτομα που περνούν πολύ χρόνο στο διαδίκτυο, αλλά έχουν βρεθεί λίγα σκληρά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή η χρήση του Διαδικτύου προκάλεσαν τα συμπτώματα. Υπάρχει παρόμοια έλλειψη δεδομένων σχετικά με τον εθισμό στα κοινωνικά δίκτυα.
Παντρεμένος με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχολόγοι, εν τω μεταξύ, διερευνούν τον αντίκτυπο της κοινωνικής δικτύωσης στις πραγματικές σχέσεις, ειδικά στο γάμο, και ορισμένοι έχουν αμφισβητήσει εάν η υπερβολική χρήση των κοινωνικών μέσων θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στο διαζύγιο. Η Wall Street Journal αναιρεί τις αναφορές ότι 1 στους 5 γάμους καταστρέφεται από το Facebook, σημειώνοντας ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τέτοια δεδομένα. Η Sherry Turkle, ερευνητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, έχει γράψει εκτενώς για τον αντίκτυπο των κοινωνικών μέσων στις σχέσεις, θεωρώντας ότι στην πραγματικότητα αποδυναμώνουν τους ανθρώπινους δεσμούς. Στο βιβλίο της, Μόνο μαζί: Γιατί περιμένουμε περισσότερα από την τεχνολογία και λιγότερο από το άλλο, Χρονολογεί μερικές από τις αρνητικές επιπτώσεις της συνεχούς σύνδεσης με την τεχνολογία, η οποία παράδοξα μπορεί να αφήσει τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο μόνοι. Ωστόσο, άλλοι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κοινωνική δικτύωση μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα για τον εαυτό τους και πιο συνδεδεμένοι με την κοινωνία.
Ο εθισμός συνήθως αναφέρεται σε καταναγκαστική συμπεριφορά που οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα. Στα περισσότερα εθιστικά, οι άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να κάνουν ορισμένες δραστηριότητες τόσο συχνά ώστε να γίνουν μια βλαβερή συνήθεια, η οποία στη συνέχεια παρεμβαίνει σε άλλες σημαντικές δραστηριότητες, όπως η εργασία ή το σχολείο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένας εθισμένος στα κοινωνικά δίκτυα θα μπορούσε να θεωρηθεί κάποιος με την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για υπερβολικό έλεγχο – να ελέγχει συνεχώς τις ενημερώσεις κατάστασης στο Facebook ή να «παρακολουθεί» τα προφίλ των ατόμων στο Facebook, για παράδειγμα, για ώρες στο τέλος. Αλλά είναι δύσκολο να καταλάβουμε πότε η αγάπη για μια δραστηριότητα γίνεται εξάρτηση και ξεπερνά τη γραμμή σε μια καταστροφική συνήθεια ή εθισμό. Το να περνάς τρεις ώρες την ημέρα στο Twitter διαβάζοντας τυχαία tweets από αγνώστους σημαίνει ότι είσαι εθισμένος στο Twitter; Τι θα λέγατε για πέντε ώρες; Θα μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι διαβάζετε απλώς ειδήσεις ή χρειάζεστε να μείνετε ενημερωμένοι στο χώρο σας για δουλειά, σωστά; Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο εθισμός στα κοινωνικά μέσα μπορεί να είναι ισχυρότερος από τον εθισμό στα τσιγάρα και το ποτό μετά από ένα πείραμα στο οποίο κατέγραψαν τις επιθυμίες αρκετών εκατοντάδων ανθρώπων για αρκετές εβδομάδες. Οι πόθοι των μέσων κατατάσσονται μπροστά από τους πόθους για τσιγάρα και αλκοόλ. Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, οι ερευνητές έδεσαν τους ανθρώπους σε λειτουργικές μηχανές μαγνητικής τομογραφίας για να σαρώσουν τον εγκέφαλό τους και να δουν τι συμβαίνει όταν μιλούν για τον εαυτό τους, το οποίο αποτελεί βασικό μέρος του τι κάνουν οι άνθρωποι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διαπίστωσαν ότι η επικοινωνία αυτο-αποκάλυψης διεγείρει τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου όσο και τα τρόφιμα. Πολλοί κλινικοί γιατροί έχουν παρατηρήσει συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και κάποιων ψυχολογικών διαταραχών σε άτομα που περνούν πολύ χρόνο στο διαδίκτυο, αλλά έχουν βρεθεί λίγα σκληρά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή η χρήση του Διαδικτύου προκάλεσαν τα συμπτώματα. Υπάρχει παρόμοια έλλειψη δεδομένων σχετικά με τον εθισμό στα κοινωνικά δίκτυα.
Παντρεμένος με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχολόγοι, εν τω μεταξύ, διερευνούν τον αντίκτυπο της κοινωνικής δικτύωσης στις πραγματικές σχέσεις, ειδικά στο γάμο, και ορισμένοι έχουν αμφισβητήσει εάν η υπερβολική χρήση των κοινωνικών μέσων θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στο διαζύγιο. Η Wall Street Journal αναιρεί τις αναφορές ότι 1 στους 5 γάμους καταστρέφεται από το Facebook, σημειώνοντας ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τέτοια δεδομένα. Η Sherry Turkle, ερευνητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, έχει γράψει εκτενώς για τον αντίκτυπο των κοινωνικών μέσων στις σχέσεις, θεωρώντας ότι στην πραγματικότητα αποδυναμώνουν τους ανθρώπινους δεσμούς. Στο βιβλίο της, Μόνο μαζί: Γιατί περιμένουμε περισσότερα από την τεχνολογία και λιγότερο από το άλλο, Χρονολογεί μερικές από τις αρνητικές επιπτώσεις της συνεχούς σύνδεσης με την τεχνολογία, η οποία παράδοξα μπορεί να αφήσει τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο μόνοι. Ωστόσο, άλλοι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κοινωνική δικτύωση μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα για τον εαυτό τους και πιο συνδεδεμένοι με την κοινωνία.
Διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο
Μερικοί άνθρωποι θεωρούν την υπερβολική χρήση των κοινωνικών δικτύων απλώς την πιο πρόσφατη μορφή «Διαδικτυακή διαταραχή εθισμού», ένα φαινόμενο που οι άνθρωποι άρχισαν να γράφουν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1990 όταν η χρήση του Διαδικτύου άρχισε να εξαπλώνεται. Ακόμα και τότε, οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι η βαριά χρήση του Διαδικτύου μπορεί να επηρεάσει την απόδοση των ανθρώπων στην εργασία, στο σχολείο και στις οικογενειακές σχέσεις. Όλα αυτά τα χρόνια αργότερα, δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία ότι η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου ή των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης είναι παθολογική ή θα πρέπει να θεωρείται ιατρική διαταραχή. Μερικοί ζήτησαν από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία να προσθέσει τον εθισμό στο Διαδίκτυο στην επίσημη ιατρική Βίβλο των διαταραχών, αλλά το APA μέχρι στιγμής αρνήθηκε (τουλάχιστον από αυτό το γράψιμο).
Μερικοί άνθρωποι θεωρούν την υπερβολική χρήση των κοινωνικών δικτύων απλώς την πιο πρόσφατη μορφή «Διαδικτυακή διαταραχή εθισμού», ένα φαινόμενο που οι άνθρωποι άρχισαν να γράφουν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1990 όταν η χρήση του Διαδικτύου άρχισε να εξαπλώνεται. Ακόμα και τότε, οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι η βαριά χρήση του Διαδικτύου μπορεί να επηρεάσει την απόδοση των ανθρώπων στην εργασία, στο σχολείο και στις οικογενειακές σχέσεις. Όλα αυτά τα χρόνια αργότερα, δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία ότι η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου ή των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης είναι παθολογική ή θα πρέπει να θεωρείται ιατρική διαταραχή. Μερικοί ζήτησαν από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία να προσθέσει τον εθισμό στο Διαδίκτυο στην επίσημη ιατρική Βίβλο των διαταραχών, αλλά το APA μέχρι στιγμής αρνήθηκε (τουλάχιστον από αυτό το γράψιμο).
0 Σχόλια
Kάθε αναγνώστης του kapa-news.gr μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του στα σχόλια, όποιες κι αν είναι αυτές. Ωστόσο κάθε σχόλιο πρέπει να εγκριθεί από τους διαχειριστές της σελίδας, οπότε δημοσιεύεται λίγη ώρα μετά την καταχώρησή του. Τα μόνα σχόλια που απαγορεύονται και άρα διαγράφονται είναι όσα περιέχουν υβριστικές ή προσβλητικές εκφράσεις ή φωτογραφίες, αυτά που γράφονται μόνο για να προκαλέσουν αναταραχή ή προσωπική αντιπαράθεση με άλλους χρήστες (flaming), όσα διαφημίζουν εταιρίες, προϊόντα ή ανταγωνιστικές ιστοσελίδες και βέβαια τα κακόβουλα, βλαπτικά και επαναλαμβανόμενα μηνύματα (spam). Ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας!