Ημέρα της Γυναίκας: Μία ημέρα «γιορτής» και 365 υποκρισίας υπό καθεστώς γένους ανδρικού

Ημέρα της Γυναίκας σήμερα, 8 Μαρτίου. Μια «γιορτή» χωρίς αντίκρυσμα, μια γιορτή – φθηνό άλλοθι σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο: Αυτόν που υποκριτικά υμνεί τη γυναίκα και την ίδια ώρα την καταπιέζει, την περιφρονεί, τη χλευάζει, την ωθεί στο περιθώριο. Πολύ περισσότερο αυτόν που την αφήνει απροστάτευτη στα χέρια του κακοποιητή, του βιαστή, του δολοφόνου της.

Δεν θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Αυτός ο κόσμος είναι κομμένος και ραμμένος με ανδρικά πατρόν. Στα μέτρα του άρρενος είναι, παρά τα κάποια βήματα που πράγματι έχουν γίνει. Αλλά ποιος μπορεί πραγματικά να ισχυρίζεται ότι έχει γίνει ουσιαστική πρόοδος στη ισότητα των φύλων. Ξεκάθαρα όχι – είναι υποκρισία!

Το σύστημα ήταν και είναι ανδροκρατούμενο. Το γνωρίζουν από πρώτο χέρι οι γυναίκες που καθημερινά υφίστανται τις συνέπειες. Και το σύστημα ανθίσταται. Αντιστέκεται σθεναρά στις αλλαγές. Ο ανδροκρατούμενος κόσμος δεν είναι διατεθειμένος να απολέσει «εδάφη» εξουσίας.

Στα χρόνια της υπομονής μετρήστε άλλα 300

Το φώναξε και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες ότι δεν υπάρχει ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. «Η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο», είπε και συνέχισε:

«Με τους τρέχοντες ρυθμούς η οργάνωση του ΟΗΕ για τις γυναίκες (σ.σ. το Ταμείο Ανάπτυξης για τις Γυναίκες UNIFEM) προβλέπει ότι θα επιτευχθεί σε 300 χρόνια», όπως διαπίστωσε ο Γκουτέρες σε ομιλία του κατά την έναρξη των συζητήσεων στη Νέα Υόρκη της Επιτροπής του ΟΗΕ για το καθεστώς των Γυναικών (CSW). Ήταν 6 Μαρτίου 2023, δεν είχε αλλάξει κάτι μέσα σε έναν χρόνο.

Οι γυναίκες ζουν σε καθεστώς ενός άλλου τύπου πολιτισμικού μεσαίωνα. Με το φεμινιστικό κίνημα σε αποδρομή – όπως γενικότερα οι κινηματικές δράσεις στην εποχή μας – ο μακρινός στόχος των 300 ετών που βάζει ο ΟΗΕ για την ισότητα των φύλων φαντάζει κι αυτός ουτοπικός.

Γιατί μόνο έπειτα από αγώνες – αγώνες που δίνονται με αίμα – το made by men σύστημα υποχωρεί αλλά και πάλι πόντο – πόντο. Κάτι δίνει, ψίχουλα δηλαδή, που μπορεί να εξανεμιστούν κι αυτά στην επόμενη κρίση του καπιταλισμού, στο «αναγκαίο μνημόνιο» που θα βάλει σε αναστολή δικαιώματα που καταχτήθηκαν.

Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε πρώτη φορά στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στην Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας. Έγινε με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ.

Χρειάστηκε να περάσουν μερικές δεκαετίες για να γίνει αυτό από τότε που καταγράφηκε στην ιστορία ως μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας, στις 8 Μαρτίου 1857, από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη. Ζητούσαν το αυτονόητο, όπως κάθε άνθρωπος δηλαδή: Αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Αν και το περιστατικό αμφισβητείται από μερίδα Αμερικανών ιστορικών, που το χαρακτηρίζουν ως μύθο, το βέβαιο είναι ότι η ισότητα άνδρα – γυναίκας παραμένει μύθος.

Η ημέρα είχε τη δική της ιστορία

Για την ιστορία, πάντως, μετά τις ΗΠΑ, ο εορτασμός της Ημέρας της Γυναίκας διεθνοποιήθηκε. Η πρόταση ήρθε στο 2ο συνέδριο του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής) στην Κοπεγχάγη, 26-27 Αυγούστου του 1910.

Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών Γερμανίδων – των Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ - να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Είδαν τη γιορτή ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων. Στόχος τότε ήταν και το εκλογικό δικαίωμα, που ήταν ζητούμενο για τις γυναίκες.

Ήταν 19 Μαρτίου 1911 που γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία. Και στις τέσσερις χώρες αφορμή ήταν η ψήφος στις γυναίκες και η ανάδειξη των γυναικών σε δημόσια αξιώματα.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία. Αργία μόνο για τις γυναίκες καθιερώθηκε στην Κίνα επί του κομμουνιστικού καθεστώτος του Μάο Τσε Τουνγκ.

Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου. Κάποιοι λένε ότι έγινε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη. Αυτή η ημερομηνία καθιερώθηκε για τον εορτασμό. Πέρασαν αρκετές δεκαετίες μέχρι να υιοθετηθεί και από τον ΟΗΕ: Ήταν όταν το ημερολόγιο είχε φτάσει να γράφει το έτος 1977.

Και είχε μεσολαβήσει η άνοδος ενός ισχυρού φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του 1960.

Hondos, φρου – φρου κι αρώματα

Μέσα σε λίγα χρόνια, όμως, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έχασε το υπόβαθρό της: Πολιτικό, αγωνιστικό, κινηματικό...

Πώς «γιορτάζεται» πλέον; Ως έκφραση συμπάθειας των ανδρών προς τις γυναίκες; Με ένα λουλούδι, ένα δώρο, μια δωροεπιταγή Hondos Center ή μήπως Body Shop; Η βιομηχανία του θεάματος και του marketing μιζάρει συντηρώντας την υποκρισία.

Με μπόλικο ρουζ highlighter, νέο concealer, μοντέρνο lip gloss, styling αλά Shopping Star, ψεύτικα πρόσθετα botox και δόσεις με υαλουρονικό οξύ… Μια παραμορφωμένη βιτρίνα, φτιασιδωμένη με σοβάτισμα από κάθε λογής καλυπτικό, την ίδια ώρα που το σύστημα αρνείται να αναγνωρίσει και να δει την γυναίκα κατά πρόσωπο. Με ίσα δικαιώματα στην πράξη, ως άνθρωπο – με κανέναν διαχωρισμό λόγω φύλου.

Πίσω από την επίπλαστη βιτρίνα αναδεικνύονται τα στερεότυπα.

This is a man's world…

Σίγουρα το φεμινιστικό κίνημα απέσπασε νίκες. Σήμερα η «επανάσταση» εξαντλείται στον πληθωρισμό των likes και τις καρδούλες στα social media. Το σύστημα, όταν κατά τη βιομηχανική επανάσταση αναζητούσε περισσότερα χέρια στα εργοστάσια, έβαλε τις γυναίκες στις γραμμές παραγωγής. Από ανάγκη έγινε...

Σήμερα γυναίκες μπορούν να εργάζονται και να ψηφίζουν. Αλλά οι θέσεις που έχουν κατακτήσει στην ιεραρχία είναι ακόμη περιορισμένες. Λειτουργούν και αυτές ως άλλοθι, ότι δήθεν δεν έχει μόνο άνδρες που κάνουν κουμάντο. Οι εξαιρέσεις δεν χτίζουν τους κανόνες.

Το καθεστώς εξακολουθεί να είναι ανδροκρατούμενο, οι συμπλεγματικές συμπεριφορές υπάρχουν, νόμοι για δικαιώματα και ισότητα είναι σε ισχύ, αλλά τα στερεότυπα – όλα εκείνα για τα οποία πάλεψαν οι φεμινίστριες – παραμένουν. Σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορούμε να κάνουμε ότι δεν τα βλέπουμε.

Με τον άνδρα στη δουλειά να προκαλεί με σεξιστικά υπονοούμενα, με bullying, με χλεύη, με υποβάθμιση: «Έλα, μωρέ γυναίκα είναι...». Κι υπάρχουν ακόμη εκείνοι που τάζουν προαγωγή με αντιπαροχή σεξ ή την απειλή απόλυσης. Και λίγοι να ‘ναι, δεν είναι μικρό το κακό.

Με τον εργοδότη, που μπορεί να συμφωνεί «ναι μωρέ, καλές είναι», αλλά προτιμά άνδρες γιατί «όταν έχουν περίοδο έχουν τα νεύρα τους κι όταν κάνουν παιδιά λείπουν τόσους μήνες...». Ή εκείνους που με το βλέπουν ένα καλό βιογραφικό γυναίκας θα πουν: «Καλή είναι αλλά δεν κάνει για τη θέση». Και κάπως έτσι τα «ρετιρέ» στις δουλειές πάνε σε άνδρες «ενοίκους».

Με τον άνδρα στη σχέση να το παίζει «άντρας» μόνο και μόνο επειδή έτυχε να έχει αυτό το φύλο. Και τα στερεότυπα να του επιτρέπουν να κομπάζει στους φίλους του ότι «όλες πουτάνες είναι». Το χειρότερο είναι να συμφωνεί η ομήγυρης.

Με τον άνδρα να έχει δικαίωμα να το παίζει κυνηγός για γκόμενες, αλλά αν το κάνει γυναίκα τότε είναι η «πουτάνα που τα θέλει ο κώλος της...». Όχι! Δεν αναγνωρίζει κανένα δικαίωμα να κάνει ό,τι και ο άντρας «γιατί είναι γυναίκα». Ποιος Κάφκα; Εδώ είναι βαθειά και ξεκάθαρα φιλοσοφημένος...

Με τον άνδρα που αναγνωρίζει το δικαίωμα των γυναικών να βγουν και να διασκεδάσουν μόνες τους, χωρίς ανδρική συντροφιά μόνο την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Εικόνα που φροντίζουν να αναπαράγεται στα φωτογραφικά ρεπορτάζ της ημέρας την 8η Μαρτίου κάθε έτους. Στο βωμό του clickbait ή της εύκολης αναπαραγωγής.

Με τον άνδρα να θεωρεί ως αξίωμα ότι η γυναίκα είναι μόνο για το σπίτι. «Άντε στην κουζίνα σου να πλύνεις κανένα πιάτο...». Γιατί μόνο αυτό τον ρόλο τους αναγνωρίζουν: «Οι γυναίκες πρέπει να μαγειρεύουν για το σύντροφό τους και να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού». Αλλά και τους γονείς που το καλλιεργούν: «Νοικοκυρά είσαι εσύ; Ποιος θα σε πάρει;». Τι κι αν η ζωή έχει δείξει ότι τα φαινόμενα απατούν...

Με τον άνδρα που θέλει τη γυναίκα να είναι μόνο για να κάνει παιδιά... Κι αν δεν θέλει τότε «έχει ψυχολογικά προβλήματα, πάει κόντρα στη φύση της...». Ντοκτορά στην ψυχοπαθολογία ο τύπος...

Με τον τύπο άνδρα που ξέμεινε από την εποχή της πατριαρχικής οικογένειας: «Οι άντρες παίρνουν τις σημαντικές αποφάσεις στην οικογένεια και οι γυναίκες ακολουθούν». Φυσικά, παντού υπάρχει ένας μύθος...

Με αυτούς που ανακάλυψαν γιατί κάποιες γυναίκες δεν θέλουν να παντρευτούν: «Κάποιο πρόβλημα θα έχει...». Αλλά και τους γονείς που σπέρνουν το μικρόβιο: «Η καλύτερη στιγμή στη ζωή μιας γυναίκας είναι ο γάμος της». Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι γονείς που βλέπουν και πολύ δρακρύβρεχτες σειρές του Netflix τελευταία… Αλλά η φεμινίστρια συγγραφέας Σιμόν ντε Μποβουάρ είχε αναφερθεί στην ιδέα της παγίδευσης σε ένα φαινόμενο ντόμινο: Όπου οι επιλογές που κάνουμε σήμερα είναι προκαθορισμένες από το παρελθόν μας και τα περιβάλλοντα στα οποία μεγαλώσαμε. Μπορεί κι αυτό...

Με τους καριερίστες που πιστεύουν ότι «οι γυναίκες πρέπει να θυσιάζουν την καριέρα τους για αυτή του συζύγου τους». Ώπα, είπα, λέω...

Όπως και αυτό: «Μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι καλή μητέρα και καλή στη δουλειά της παράλληλα». Ορίστε;

Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί έχουμε τόσες γυναικοκτονίες; «Πέσαμε από τα σύννεφα», θα πουν οι γείτονες - η προσφιλής ατάκα στα κανάλια.

Στην Ευρώπη 1 στις 3 γυναίκες έχει πέσει θύμα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας - 3.500 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω ενδοοικογενειακής βίας στα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Αλλά μήπως και πόσες γυναίκες που έχουν μπει για τα καλά σε ανδροκρατούμενα χωράφια, όπως τον Στρατό, την Πυροσβεστική και την Αστυνομία δεν έρχονται αντιμέτωπες με δύσκολες, στενάχωρες ή εξόχως προσβλητικές καταστάσεις για το φύλο τους;

Στην Αστυνομία - δεν πάνε πολλά χρόνια – κατάφερε να ανελιχτεί στην ιεραρχία και έπαιζε να γίνει Αρχηγός της ΕΛΑΣ. Τελικά, δεν έγινε Αρχηγός. Επικράτησε η άποψη ότι «θα την φάει» το ανδροκρατούμενο σύστημα στην Ελληνική Αστυνομία που δεν θα ανεχτεί μια γυναίκα να δίνει εντολές. Στην Αστυνομία, βλέπετε, έχουν αποδείξει ότι όταν θέλουν να κάνουν «λευκή απεργία», μπορούν και το κάνουν.

Κι ας είχε η ίδια δώσει διαπιστευτήρια στη δουλειά της, ας χειρίστηκε δύσκολες κρίσεις στο μεταναστευτικό με επιτυχία, ας είχε αποδείξει ότι «φοράει παντελόνια» - κατά την προσφιλή έκφραση δήθεν «μαγκιόρων» στο άνδρο της Κατεχάκη. Και είναι αλήθεια ότι θα την έβλεπαν το λιγότερο ως «λαθρομετανάστη» που «εισέβαλε» στο σώμα της ΕΛΑΣ.

Βεβαίως, δεν συμβαίνουν αυτά μόνο στην Ελλάδα. Απλώς και σε αυτά, είμαστε μερικά χρόνια πίσω από άλλες χώρες.

Παράδειγμα υπάρχει και από τη Γαλλία στο όχι τόσο μακρινό έτος 2007. Όταν η Σεγκολέν Ρουαγιάλ, σύντροφος του γραμματέα του κόμματος, Φρανσουά Ολάντ, εξεδήλωσε την επιθυμία να διεκδικήσει, όπως και εκείνος, το χρίσμα της υποψήφιας στις προεδρικές εκλογές. Στο καπάκι ήρθαν τα τα ειρωνικά σχόλια των συντρόφων της στο γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. «Και ποιος θα φροντίζει τα παιδιά;» είπαν κάποιοι «προοδευτικοί» Γάλλοι σοσιαλιστές…

...But it wouldn't be nothing without a woman

Τι θα ήταν άραγε ένας κόσμος χωρίς γυναίκες; Λιγότερη γκρίνια; Ίσως, μπορεί και όχι. Σίγουρα κάτι κοντά στο τίποτα, όπως ακριβώς το τραγούδησε ο Τζέιμς Μπράουν.

Όπως κοντά στο τίποτα είναι για άλλη μια φορά η ισότητα, στα λόγια, στους νόμους που προβλέπουν αλλά στην πράξη αγνοούνται...

Στα ψίχουλα των επιδομάτων γέννας, στα επιδόματα μητρότητας. Είναι το ελάχιστο, είναι το λιγότερο, είναι ένα τίποτα σε τελική ανάλυση μπροστά σε αυτά που τραβάνε οι γυναίκες. Που όταν κάνουν παιδιά τιμωρούνται με διακοπή της καριέρας τους. Γιατί είναι άλλο να λες ότι η μητρότητα σκοτώνει την καριέρα και άλλο να αποδεικνύεται με στοιχεία έπειτα από έρευνα σε 134 χώρες. Σε πρόσφατη έρευνα που δημοσίευσε ο Economist αποδεικνύεται με στοιχεία πόσο η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία απέχει από το να καταστεί ισότιμη με αυτή του άνδρα.

Για να γίνει κάποια μητέρα θα πρέπει να θυσιάσει την καριέρα της - αυτό λένε να στοιχεία παγκοσμίως. Και τα γραφήματα του Economist δείχνουν ότι η «τροχιά» των γυναικών στην εργασία κατά τα τελευταία 70 χρόνια δεν είναι γραμμική. Διακόπτεται απότομα όταν γίνουν μητέρες, όταν κάνουν το πρώτο παιδί.

Η έρευνα, λοιπόν, έδειξε ότι παγκοσμίως η συμμετοχή της γυναίκας στην εργασία πέφτει κατακόρυφα ή φθίνει.

Σε όλο τον κόσμο, οι μητέρες αντιμετωπίζουν τον οικονομικό αντίκτυπο, που οι πατέρες σε μεγάλο βαθμό δεν αντιμετωπίζουν, όπως επισημαίνεται στην έρευνα του Economist.

Μάλιστα, οι ερευνητές αναφερόμενοι σε αυτό το αποτέλεσμα το χαρακτήρισαν ξεκάθαρα ως ποινή: Είναι «πέναλτι μητρότητας». Πραγματική τιμωρία, δηλαδή.

Χρησιμοποιώντας μια σειρά δεδομένων από 134 χώρες για να μετρήσουν την επίδραση στο 95% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι ερευνητές ανέπτυξαν μια νέα προσέγγιση για τον υπολογισμό αυτού του φαινομένου.

Και η σημερινή πραγματικότητα είναι αυτή που αναγκάζει τις μητέρες στις δυτικές κοινωνίες να αποχωρήσουν τελικά από μια μισθωτή θέση εργασίας.

Είναι η πολιτική από άνδρες ηλίθιε!

Το βιβλίο της Μπέτι Φρίνταν με τίτλο «The Feminine Mystique» έγινε η βίβλος για εκατομμύρια γυναίκες στις ΗΠΑ και διεθνώς. Στο βιβλίο αποκαθηλώνεται ο μύθος της ευτυχισμένης ζωής των αστών παντρεμένων Αμερικανίδων στα προάστια. Κι αυτό παρότι εκφραστής αυτού του μύθου υπήρξε και η ίδια η συγγραφέας κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο.

Μετά η Φρίνταν έβγαζε πύρινους λόγους για την ισότητα των δύο φύλων σε εκδηλώσεις του «κινήματος». Αποκορύφωμα, η μεγαλειώδης πορεία στην Πέμπτη Λεωφόρο στη Νέα Υόρκη, τον Αύγουστο του 1970.

Η Μπέτι Φρίνταν - η Αμερικανίδα Σιμόν ντε Μποβουάρ, όπως την αποκάλεσαν - δεν απέρριπτε συλλήβδην το ανδρικό φύλο. Πίστευε ότι οι γυναίκες μπορούν και πρέπει να ζουν σε συνεργασία με τους άνδρες.

Ωστόσο, ανέδειξε ότι το ζήτημα της ισότητας των φύλων είναι πρωτίστως πολιτικό. Και όπως στην εποχή της, έτσι και σήμερα, την πολιτική τη διαμορφώνουν κατά κύριο λόγο οι άνδρες.

Η θεμελιακή ανατροπή θα ήταν να αρχίσουν οι γυναίκες να γράψουν οι ίδιες την ιστορία τους. Να επιλέξουν οι ίδιες τον ρόλο τους, τη θέση τους στην κοινωνία. Να διαμορφώσουν οι ίδιες την πολιτική που της αφορά.


Πηγή