Γιατί ο Πούτιν αλλάζει τους στρατηγούς στον πόλεμο της Ουκρανίας

Η διαχείριση της ρωσικής «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία βιώνει νέες αναταράξεις. Μόλις τρεις μήνες μετά τον διορισμό του ως μοναδικού διοικητή των ελιγμών στο πεδίο, ο στρατηγός Σεργκέι Σουρόβικιν απολύθηκε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας, αντικαταστάθηκε από τον Βαλέρι Γκερασίμοφ, ο οποίος θα συνδυάσει τη θέση αυτή με εκείνη του αρχηγού του επιτελείου του ρωσικού στρατού, την οποία κατέχει από το 2012. Ο Σεργκέι Σουρόβικιν υποβιβάζεται στον βαθμό του αναπληρωτή, μαζί με τους στρατηγούς Όλεγκ Σαλιούκοφ και Αλεξέι Κιμ.

Αυτή η αλλαγή κατεύθυνσης δεν είναι η πρώτη μετά το ξέσπασμα της επίθεσης στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Αλλά είναι αξιοσημείωτη με περισσότερους από έναν τρόπους - και όχι μόνο επειδή ο νέος επικεφαλής επιχειρήσεων, που φημολογείται ότι είναι ένας από τους θεωρητικούς του υβριδικού πολέμου, είναι γνωστός.

Ο Σεργκέι Σουρόβικιν ήταν ο πρώτος διοικητής των δυνάμεων που αναπτύχθηκαν στην Ουκρανία που επωφελήθηκε από τις διευρυμένες εξουσίες, όταν διορίστηκε τον Οκτώβριο του 2022, για να προσπαθήσει να επιλύσει τα προβλήματα συντονισμού που παρατηρούνταν επί τόπου. Τότε, ήταν το ίδιο το Κρεμλίνο που είχε επιλέξει, με έναν ασυνήθιστο τρόπο, να δημοσιοποιήσει αυτό το πρόσωπο. Η κρατική προπαγάνδα είχε μετατρέψει έτσι την άφιξη αυτού του «στρατηγού Αρμαγεδδώνα» σε ένα σημαντικό γεγονός, που πιθανόν να αλλάξει την κατάσταση μετά τις επιτυχείς ουκρανικές στρατιωτικές αντεπιθέσεις του φετινού καλοκαιριού.

Παράδοση της Χερσώνας

Η ξαφνική έξωση αυτού του υψηλόβαθμου αξιωματικού αιφνιδίασε και στην ίδια τη Ρωσία, ακόμη και σε κύκλους που βρίσκονται κοντά στην εξουσία, οι οποίοι δεν πείστηκαν από το αινιγματικό δελτίο Τύπου του στρατού, το οποίο εξηγεί αυτές τις κινήσεις με «τη διεύρυνση του εύρους των προς εκτέλεση αποστολών και την ανάγκη στενότερης αλληλεπίδρασης μεταξύ των συνιστωσών των ενόπλων δυνάμεων» . Το εξειδικευμένο κανάλι Telegram Rybar, καλά ενημερωμένο αλλά υπό τον αυστηρό έλεγχο των αρχών, δεν διστάζει να αναφερθεί στα «αμφίβολα» αποτελέσματα του στρατηγού Σουρόβικιν. Η ανάλυση συμπίπτει με εκείνη των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες στην καθημερινή δημόσια έκθεσή τους, θεωρούν ότι η αποχώρησή του αποτελεί «αναγνώριση» των ρωσικών αποτυχιών.

Η άφιξη του στρατηγού, στις 8 Οκτωβρίου 2022, συνοδεύτηκε από την έναρξη μιας μαζικής εκστρατείας βομβαρδισμών κατά των ουκρανικών πολιτικών υποδομών. Με σκοπό να ωθήσει την ουκρανική κοινωνία στα όριά της και να την οδηγήσει σε συνθηκολόγηση, η στρατηγική αυτή δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αποστολή του Σουρόβικιν θα παραμείνει επίσης η απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από τη Χερσώνα, την πρώτη που λήφθηκε μετά την έναρξη της επίθεσης τον Φεβρουάριο του 2022, και την οποία η Μόσχα θεωρεί ως μία από τις περιφερειακές πρωτεύουσές της. Ακολούθησε το ουκρανικό χτύπημα στη Μακίεβκα, στο Ντονμπάς, το οποίο σκότωσε, το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου, δεκάδες, ακόμη και εκατοντάδες Ρώσους στρατιώτες - το υπουργείο Άμυνας εμμένει στην επίσημη εκτίμηση για 89 νεκρούς.

Σύμφωνα με τη Le Monde για τον Dmitri Kolezev, αρχισυντάκτη της ανεξάρτητης ιστοσελίδας The Republic , στην εξορία, αυτές οι αλλαγές κατεύθυνσης «φαίνεται να σημαίνουν ότι η αποστολή του Σουρόβικιν ήταν μόνο να αναλάβει τη «δύσκολη απόφαση» [η έκφραση που χρησιμοποίησε τότε] της παράδοσης της Χερσώνας. Και μπορούμε να υποθέσουμε ότι αν ο αρχηγός του επιτελείου αναλαμβάνει τη διοίκηση είναι επειδή ελπίζει ότι η περίοδος των ηττών έχει τελειώσει και ότι ο ρωσικός στρατός προετοιμάζεται για μια νέα μεγάλη επίθεση».

Αναζητώντας μία νέα ισορροπία

Στην πραγματικότητα, η άφιξη του Βαλέρι Γκερασίμοφ συνάδει με τις πρώτες κινήσεις στο μέτωπο. Αν η μοίρα της πόλης Σολεντάρ, στο Ντονμπάς, δεν φαίνεται να είναι απολύτως καθορισμένη, η πρόοδος των ρωσικών δυνάμεων εκεί είναι αδιαμφισβήτητη, πρωτοφανής πρόοδος εδώ και αρκετούς μήνες. Η πτώση της, αν επιβεβαιωθεί, θα προσφέρει νέες προοπτικές στον στρατό της Μόσχας, ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της Μπαχμούτ, αντικείμενο μιας μάχης όσο και αν ήταν σφοδρή.

Μόνο που αυτή η διάσπαση που επιτεύχθηκε στο Σολεντάρ δεν πιστώνεται στον στρατό, αλλά στους μισθοφόρους της ομάδας Wagner. Παρόλο που το Υπουργείο Άμυνας υπενθυμίζει επίμονα τη συμμετοχή του στις μάχες, είναι πράγματι ο ιδρυτής αυτής της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο οποίος εμφανίστηκε στα κοινωνικά δίκτυα την Τετάρτη στον πυθμένα των διάσημων αλατωρυχείων της πόλης.

Αφού άσκησε έντονη κριτική στους προκατόχους του, ο επικεφαλής της Βάγκνερ έδωσε την ευλογία του στον Σεργκέι Σουροβίνικιν. Ωστόσο, η απομάκρυνσή του συμπίπτει με την επιστροφή ενός από τους ανώτερους αξιωματικούς, τη θέση του οποίου είχαν αποκτήσει το φθινόπωρο του 2022 ο Γεβγκένι Πριγκόζιν και άλλοι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος. Ο στρατηγός Αλεξάντρ Λαπίν, που θεωρείται υπεύθυνος για την κατατρόπωση του Χάρκοβο, διορίστηκε έτσι, την Τρίτη, αρχηγός του επιτελείου των ρωσικών χερσαίων δυνάμεων.

Ο Βαλέρι Γκερασίμοφ, παρά τη συμμετοχή του στην πολύ επικίνδυνη προετοιμασία της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», δεν φάνηκε ποτέ να χάνει την εμπιστοσύνη του επικεφαλής του Κρεμλίνου, με τον οποίο εμφανίστηκε πολλές φορές. «Ο Πούτιν αναζητά μια αποτελεσματική τακτική στο πλαίσιο της λανθάνουσας ήττας», σημειώνει η πολιτική επιστήμονας Τατιάνα Στανόβαγια. «Δοκιμάζει διαφορετικές φιγούρες, ταλαντεύεται μεταξύ τους, δίνει την ευκαιρία σε αυτόν που του φαίνεται πειστικός σε μια συγκεκριμένη στιγμή.

Σήμερα, ο Γκερασίμοφ του φάνηκε πειστικός, αύριο μπορεί να είναι κάποιος άλλος. Αλλά στην πραγματικότητα, το πρόβλημα έγκειται στα καθήκοντα που πρέπει να εκτελεστούν, όχι στους ανθρώπους».